Paul van Kan Natuur en Landschap

natuur en samenleving

Steeds meer burgers, bedrijven en (natuur)organisaties zetten zich in voor natuur. Burgers toveren braakliggende terreinen om tot stadsparken, verbouwen groenten in een buurtmoestuin of onderhouden zelf natuur. Dit soort initiatieven passen goed in het nieuwe natuurbeleid van staatssecretaris Dijksma die natuur een plek wil geven midden in de samenleving.  Het ministerie van Economische Zaken maakte een video-impressie.

wolven onderweg naar nederland

De wolf is in aantocht. Het is een kwestie van een paar jaar en de eerste wolven zullen op eigen kracht Nederland bereikt hebben. Opzienbarend en voor sommige mensen verontrustend nieuws. Toch hoeven we niet bang te zijn; zolang we ons niet met deze dieren bemoeien zullen ze ons mijden. Wolven verblijven in dun bevolkte gebieden, waar ze grotendeels van reeën en biggen van wild zwijn leven. Berekend is dat Nederland plaats biedt aan 10, hoogstens 20 roedels. Dat is 50 tot 200 dieren.

Kijk hier voor een compact overzicht, gebaseerd op de lezing van Glenn Lelieveld (KNNV, Utrecht 12 december 2013) en het artikel van J. Winkelman (Zoogdier 2013/4).

red de rijke weide

De intensieve melkveehouderij heeft ervoor gezorgd dat de bloemrijke weides steeds zeldzamer geworden zijn. Daardoor is sinds 1960 meer dan 60 procent van de weidevogels verdwenen en dreigen ze uit te sterven in Nederland. Vogelbescherming is daarom op 13 juni 2013 een campagne gestart om weidevogels hun broedgebied weer terug te geven. Terug naar 200.000 hectare bloemrijke weide in 2020. Dat is een vijfde van het grasland, genoeg om het tij te keren en ruim voldoende voor alle kaas en melk die we samen eten.  De middelen?  Aangepast beheer in ruil voor minder pacht of een paar cent meer per liter melk. Vogelbescherming vult dit aan met weidevogelboerderijen verspreid door Nederland.  Lees meer in een overzicht van de situatie van weidevogels.

Doe mee en onderteken de petitie op www.redderijkeweide.nl

Oranje lijst vogels

Vogelbescherming Nederland heeft de Oranje Lijst opgesteld waarop 22 soorten die nog niet aan de criteria van de Rode Lijst voldoen maar waarvan wordt aangenomen dat ze dat in de nabije toekomst wel zullen gaan doen. Nederland telt al 78 vogelsoorten die op de Rode Lijst staan. Tegen de tijd dat vogels op de Rode Lijst komen, is het echter vaak al te laat. Voor effectieve beschermingsmaatregelen is vroegtijdig ingrijpen een voorwaarde. Voor het opstellen van de Oranje Lijst zijn de huidige populatietrends van alle broedvogelsoorten van Nederland in kaart gebracht. Deze trends zijn gelegd naast risico’s die verschillende soorten lopen in de toekomst, variërend van zeespiegelstijging en extreme droogte in overwinteringsgebieden tot intensivering van de landbouw en stikstofuitstoot.

Natuurpact

Staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijkstra is een Natuurpact met de provincies overeengekomen. Dit pact is in nauw overleg met maatschappelijke organisaties tot stand gekomen. In het Natuurpact zijn de ambities met betrekking tot ontwikkeling en beheer van natuur in Nederland vastgelegd voor de periode tot en met 2027. De realisatie van deze ambities is gedecentraliseerd naar de provincies. Het kabinet maakt deze plannen mede mogelijk door gemiddeld € 200 mln te investeren in natuur. Het pact zal leiden tot een aantrekkelijke en maatschappelijk waardevolle natuur in Nederland en tot groei van de werkgelegenheid. Het Natuurpact is doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving.

jijmaaktutrecht.nl gelanceerd

Tijdens de conferentie Stadsnatuur voor U is de site jijmaaktutrecht.nl gelanceerd. Een platform waar jij jouw initiatief kwijt kunt, maar ook de plek waar je mee kunt denken over en werken aan plannen van de gemeente Utrecht. Wil je weten wat er in jouw buurt speelt en waar je invloed op kunt uitoefenen? Of wat jij zelf kunt ondernemen of wat anderen ondernemen? Op jijmaaktutrecht.nl vind je een overzicht van initiatieven in de stad en in de verschillende wijken. Deze site laat niet alleen de plannen van de gemeente zien, het is juist een platform voor jouw initiatieven voor de stad of de buurt. Deze kun je eenvoudig zelf toevoegen. Er zijn 4 categorieën; (1) eigen initiatieven, (2) beheer door bewoners, (3) leefbaarheidinitiatieven en (4) participatietrajecten van de gemeente.

Conferentie Stadsnatuur voor U in Utrecht

Op zaterdag 1 juni vond de eerste conferentie Stadsnatuur voor U(trecht) plaats. Met deze dag wil NMC Utrecht vrijwilligers en natuurliefhebbers informeren over natuurinitiatieven in de stad. Veel projecten inspireren anderen om deze elders in de stad te herhalen. Tijdens workshops kwamen 20 verschillende thema’s ter sprake. Een greep: waterkwaliteit, gierzwaluwen, groene daken en gevels. Zelf verzorgde ik de workshop ‘de wereld van de egel’ die eindigde met het bouwen van een egelslaapplaats. De lunch werd verzorgd met regionale producten van Lekker Utregs!
De reacties over deze eerste conferentie over stadsnatuur in Utrecht waren zeer positief. Het was dan ook een inspirerende dag door de projecten die te zien waren en de mogelijkheid elkaar te ontmoeten rondom stadsnatuur. Een dag die vraagt om vervolg.

vlinders in de stad

In het kader van het KNNV-project ‘haal meer natuur in je tuin’ gaf Kars Veling van de Vlinderstichting een uiterst boeiende lezing over het vlinderleven in onze stedelijke omgeving.  Onze tuinen en volkstuinen hebben een gezamenlijke oppervlakte van 290 km2 (AVVN, 2012). Andere metingen komen op minstens 500 km2. Hoe dan ook een respectabele oppervlakte waar we natuur kunnen verwelkomen en dus substantieel kunnen bijdragen aan natuurbescherming. Juist voor vlinders en libellen is heel veel mogelijk in je eigen tuin.  Lees wat je zelf kunt doen in het verslag van de lezing.

braak: ongeorganiseerde natuurbeleving

Naast tijdelijke functies als volktuinen en manifestatieterrein is braakliggend terrein van belang voor stedelijke biodiversiteit. Er is gedurende de braakligging volledige ontwikkeling op basis van natuurlijke processen. In eerste instantie verschijnen pioniers, die in staat zijn om snel te koloniseren door te profiteren van het ontbreken van concurrentie. Zodra water stagneert verschijnen ook kranswieren, libellen (platbuik !) en amfibieën. Na een paar jaar gaan grassen domineren en ook zoomplanten verschijnen. In een derde stadium groeien poelen dicht of worden gekoloniseerd door vissen. Houtige gewassen verschijnen (wilg, robinia, ruwe berk en uiteindelijk ook eik). Biodiversiteit bereikt meestal het hoogtepunt in de twee eerste stadia.
Een andere belangrijke waarde is de beleving, vooral door kinderen. Braakterreinen hebben op hen een onweerstaanbare aantrekkingskracht. Dit gaat goed samen met de natuurwaarde, omdat verstoring juist de voornaamste milieufactor is voor het voortbestaan. bij langdurige braak kan met als beheermaatregel (gevaarlijk) puin en opruimen, afval opruimen, randen en een enkel pad uitmaaien.

bron: Stadswerk magazine 04/2013 (Floris Brekelmans & Remko Andeweg)

Mooi Nederland als opmaat voor natuurwet

PvdA, D66 en GroenLinks overhandigden op 25 maart hun voorstellen voor een nieuwe natuurwet aan staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA, Economische Zaken) in de vorm van de initiatiefnota ‘Mooi Nederland’. Dijksma komt later dit jaar met haar ‘eigen’ natuurwet.
De kern van het plan houdt in dat de ‘lappendeken’ van verschillende soorten gebieden verdwijnt en plaats maakt voor twee categorieën: de  ‘Top Natuur’ en ‘Mooi Nederland’. De eerste groep bevat de meest waardevolle natuurgebieden van Nederland, zoals de Wadden, de Biesbosch en de Veluwe. Daar geldt strenge natuurbescherming. In de andere categorie vallen vele gebieden die bijzonder zijn voor dit land, vanwege de schoonheid, de historische waarde of de rijkdom aan plant en dier. Voorbeelden zijn het Groene Hart, Kinderdijk en het Limburgse Heuvellandschap. Hier is de bescherming minder strikt en zijn er meer mogelijkheden voor recreatie en economie. Alle beschermde gebieden moeten samen een robuust geheel vormen met de naam ‘Natuurnetwerk Nederland’. Jagen zou alleen nog mogen in het kader van schadebestrijding of natuurbescherming.